Trần Thu Hà là một nữ ca sĩ nhạc nhẹ của Việt Nam, là con gái ca sĩ Trần Hiếu, cháu nhạc sĩ Trần Tiến. Cô được biết như là một ca sĩ có phong cách đa dạng, nhiều màu sắc và được coi là một trong 4 diva của nhạc nhẹ Việt Nam.
Tiểu sử
Thơ ấu
Trần Thu Hà sinh vào ngày 26 tháng 8 năm 1977 tại Hà Nội. Cô sinh ra trong một gia đình nghệ sĩ, cha là ca sĩ, nghệ sĩ nhân dân Trần Hiếu, mẹ là nhà giáo ưu tú Vũ Thúy Huyền, nguyên trưởng khoa Thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội, chú là nhạc sĩ Trần Tiến. Anh trai cô đi theo đi theo nghiệp hội họa. Năm Hà 14 tuổi, mẹ cô mất.
Khởi đầu, Hà có chất giọng mỏng, thiếu cá tính, hát dễ phô do đó bố mẹ cô không muốn cô theo nghiệp ca hát. Cô học múa ở Cung thiếu nhi Hà Nội năm 6 tuổi. Năm 8 tuổi, cô bắt đầu học piano. Cho đến khi 10 tuổi thì cô lại thi vào hệ sơ cấp thanh nhạc trường Cao Đẳng Văn Hóa Nghệ Thuật Hà Nội. Năm 1995, sau khi tốt nghiệp trung cấp thanh nhạc, cô lại tiếp tục theo học và tốt nghiệp hệ Đại học khoa thanh nhạc Nhạc viện Hà Nội vào năm 2000. Trải qua nhiều năm tập luyện và rèn giũa, giọng hát của Hà đã có nhiều tiến bộ. Cô bắt đầu nhận được những giải thưởng đầu tiên: Giải trẻ triển vọng cuộc thi Giọng hát hay Hà Nội 1993; Giải nhất cuộc thi tiếng hát học sinh, sinh viên toàn quốc 1994; Huy chương vàng cuộc thi đơn ca các trường nghệ thuật toàn quốc 1994; Giải ba cuộc thi tìm kiếm tài năng trẻ Tiếng hát Vàng Anh do công ty Horitro (Nhật Bản) tổ chức năm 1995; Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam cho ca sĩ thể hiện xuất sắc nhất tác phẩm âm nhạc của Hội năm 1996. Năm 1998, cô bắt đầu đi vào con đường ca hát chuyên nghiệp.
1998 – 2001: Em về tinh khôi và Bài tình cho giai nhân
Album đầu tiên cô thực hiện mang tên Đánh thức tầm xuân, hát chung với Bằng Kiều do Hãng phim Trẻ phát hành vào năm 1998. Album gồm có các sáng tác của Dương Thụ, Bảo Chấn, Trần Tiến, Ngọc Châu … như: Đánh thức tầm xuân, Dường như, Giá băng, Mùa xuân qua, Ô cửa sổ mùa đông, Tóc gió thôi bay… Album đã tạo ấn tượng tốt với công chúng và là một trong những đĩa bán chạy vào thời điểm đó.
Năm 1999, cô phát hành album riêng đầu tay mang tên Em về tinh khôi. Album này do nhạc sĩ Quốc Bảo biên tập và được Hãng phim Trẻ phát hành. Nhiều ca khúc trong album này đã được công chúng yêu thích và đón nhận như: Em về tinh khôi (Quốc Bảo), Lời ru cho con (Xuân Phương – nhạc phim Của đề dành), Tóc gió thôi bay (Trần Tiến), Ngày em đến (Từ Huy).
Ngoài hai album trên, cô còn xuất hiện ở nhiều album, băng đĩa như: Môi hồng đào 1,2,3 ; Nghe mưa 1 & 2 (gồm có các sáng tác của Bảo Chấn và Dương Thụ), Tình khúc Thanh Tùng 1 & 2, Vừa biết dấu yêu, các album của nhạc sĩ Quốc Bảo (Ngồi hát ca bềnh bồng, Vàng son)… và hàng chục album, video khác. Cô đã được bầu vào top 10 ca sĩ được yêu thích trên sóng FMLàn sóng xanh liên tiếp các năm 1998-2001. Cô còn xuất hiện trong các chương trình Duyên dáng Việt Nam, Đồng Vọng Bốn Mùa, Dòng thời gian, giải Mai Vàng…
Năm 2000, cô phát hành album Bài tình cho giai nhân. Album vẫn là sự kết hợp giữa cô và nhạc sĩ Quốc Bảo, gồm có các sáng tác của Trung Kiên, Trịnh Công Sơn, Dương Thụ, Nguyễn Bình, Vũ Quang Trung, Bảo Phúc, Tường Văn và Quốc Bảo: Đêm cô đơn, Hãy yêu nhau đi (hát chung với Thanh Lam), Dấu phố em qua, Em về tóc xanh, Chờ em nơi thềm trăng… Sau album này cô kết thúc hợp đồng với hãng phim Trẻ và từ đó cũng đánh dấu một bước tiến mới trong sự nghiệp của cô.
Cũng trong năm 2000, cô ra mắt album chung với chú của cô, nhạc sĩ Trần Tiến mang tên Tự họa. Album đã được làm trong gần 2 năm, tất cả đều là những sáng tác của Trần Tiến và được thể hiện bởi 2 người. Album cũng có những ca khúc được yêu thích như: Em vẫn như ngày xưa, Dòng sông mùa thu, Phố nghèo, Tóc gió thôi bay… Ngoài ra cô còn thể hiện thành công những ca khúc của Trần Tiến như Sắc màu, Chị tôi, Thành phố trẻ…
Tháng 11 năm 2000, cô tham gia liveshow Chiều Hà Nội của nhạc sỹ Vũ Quang Trung, một nhạc sỹ được đánh giá có nhiều ca khúc dành cho “cá tính” của Hà Trần như: Tiếng mưa, Lời cuối tình yêu, Anh yêu em…. Trước đó, cô từng tham gia album nhạc Jazz Lời ru mắt em của Vũ Quang Trung và Trần Mạnh Tuấn năm 1992, Album không gây tiếng vang vào thời điểm phát hành nhưng bất ngờ được khán giả tìm mua thời gian này.
2001 – 2002: Nhật thực
Năm 2002, cô và nhạc sĩ Ngọc Đại đã đồng tổ chức một tour xuyên Việt mang tên Nhật thực và đồng thời cũng cho ra mắt album Nhật thực. Chương trình gồm có các sáng tác của nhạc sĩ Ngọc Đại phổ thơ Vi Thùy Linh được thể hiện bởi giọng hát của Hà. Ekip của chương trình gồm có: nhạc sĩ phối khí Đỗ Bảo , ca sĩ Minh Anh – Minh Ánh (nhóm 2M), biên đạo múa Quỳnh Lan, đạo diễn hình ảnh Việt Tú và họa sĩ sân khấu Trần Vũ Hoàng (anh trai Trần Thu Hà).
Ngay từ khi mới thai nghén từ năm 2001, đã có một vụ tranh chấp bản quyền ca khúc Dệt tầm gai giữa cô và Hồng Nhung, về sau vụ việc đã không được nhắc tới. Tuy nhiên đến tháng 12/2001, chương trình Nhật thực lại gặp phải rắc rối khi Cục Nghệ thuật Biểu diễn ra lệnh đình chỉ vì lí do ca từ “trần tục qua mức”, đã “phạm vào không gian văn hóa âm nhạc của người Việt Nam” (theo ông Lê Nam – Trưởng phòng nghệ thuật của Cục). Vì lẽ đó chương trình đã bị hoãn lại để cắt bỏ ca khúc và sửa đổi ca từ; 2 ca khúc bị cắt bỏ, Tự Tình và Mơ, là những ca khúc mở đầu trong một chỉnh thể album concept và được xem là những ca khúc có giai điệu đẹp; 2 ca khúc bị sửa đổi ca từ là Cây nữ tu và Đừng hát tình ca du mục nữa.
Sau những rắc rối trên chương trình đã được ra mắt vào tháng 4/2002, sau đó là album Nhật thực cũng được phát hành vào tháng 5. Album Nhật thực gồm 7 ca khúc: Nghi ngại, Đừng hát tình ca du mục nữa, Phía ngày nắng tắt, Dệt tầm gai, Tiếc nuối, Ảo ảnh, Nhật thực ( do 2 ca khúc Mơ và Tự tình bị bỏ nên 9 ca khúc dự kiến lúc đầu chỉ còn 7 bài, bài Cây nữ tu đã sửa và đổi tên thành Ảo ảnh). Nhật thực là một concept album, có nội dung kết cấu xuyên suốt từ đầu đến cuối. 7 ca khúc giống như 7 câu chuyện kể qua lời tâm sự của một cô gái đang yêu, những nghi ngại, tiếc nuối, day dứt, ám ảnh…
Kể từ khi ra mắt, Nhật thực đã gây được tiếng vang lớn bởi thứ âm nhạc mới lạ về cả ca từ, giai điệu, phong cách trình diễn lẫn phối khí. Chương trình đã trở thành một hiện tượng âm nhạc đặc biệt trong năm 2002, đánh dấu sự đổi mới trong phong cách âm nhạc và nghệ thuật trình diễn. Điểm đặc biệt là sự ra đời của Nhật thực đã định hướng khán thính giả biết quan tâm nhiều đến phối khí và đẩy mạnh việc phát triển ê kip âm nhạc ở Việt Nam. Nhật thực cũng đánh dấu mốc quan trọng trong sự nghiệp âm nhạc của Hà Trần và cũng là bước ngoặt trong phong cách của cô: cá tính hơn, đa dạng hơn. Cũng kể từ Nhật thực, cô đã được gọi là một trong 4 diva đương đại của làng nhạc Việt.
Tuy nhiên, ngay sau khi tổ chức, thì những rắc rối lại nảy sinh giữa những người thực hiện, cụ thể là bộ ba Ngọc Đại – Trần Thu Hà – Vi Thuỳ Linh. Kết quả là sau Nhật thực 1, Trần Thu Hà tuyên bố rút lui hoàn toàn. Ngọc Đại đã tiếp tục tổ chức Nhật thực 2 vào năm 2003, không có sự tham gia của cô và Vi Thuỳ Linh, mà thay bằng một dàn ca sỹ nổi tiếng như Thanh Lam, Hồ Quỳnh Hương, Linh Dung, Tùng Dương, Khánh Linh, Ngọc Khuê.. Tuy nhiên, cả chương trình biểu diễn và album (với giá đặc biệt chỉ 6000 đồng) đã không đạt được hiệu quả như Nhật thực 1.
2002 – 2004: Thanh Lam – Hà Trần
Tháng 10 năm 2002, Hà Trần biểu diễn cùng Mỹ Linh tại San Jose, California, Mỹ. Chương trình do tổ chức từ thiện Vnhelp thực hiện với mục đích gây quỹ giúp các học sinh nghèo. Ngoài những ca khúc đã gắn với tên tuổi cô thì Hà còn thể hiện một số ca khúc tiền chiến, trữ tình như Yêu (Văn Phụng), Hương xưa (Cung Tiến)… Cũng trong thời gian này, ban nhạc Bức Tường đã mời đích danh và duy nhất Hà Trần tham gia liveshow của họ nhưng Hà Trần đã không thể tham gia.
Tháng 11 năm 2002, cô biểu diễn cùng ca sĩ nhạc jazz nổi tiếng người Anh Ian Shaw trong chương trình do Hội đồng Anh tổ chức và được đánh giá cao. Cô có hát một số bài hát dân ca ngẫu hứng với phần đệm của Ian Shaw.
Năm 2003, cô hát trong album Quốc Bảo vol.3 – Bình yên với những ca khúc: Bình yên, Gió, Tình ca, Là yêu chưa từng yêu, Tình ơi. Ca khúc Bình yên song ca với bố cô – Trần Hiếu – được công chúng yêu thích và đón nhận. Phần thu âm ca khúc “Là yêu chưa từng yêu” của cô được nhạc sỹ Nhật Makoto Katoba đưa vào album “Hotel Vietnam”.
Tháng 4 năm 2003, cô xuất hiện trong liveshow thứ 2 của Bức Tường với ca khúc Khám phá làm bất ngờ nhiều rockfan có mặt tại liveshow đó.
Tháng 8 năm 2003, cô được mời làm giám khảo cuộc thi Sao Mai (tiền thân là Liên hoan tiếng hát Truyền hình toàn quốc do VTV tổ chức) khi cô mới 26 tuổi, giám khảo trẻ tuổi nhất trong lịch sử cuộc thi hát quy mô quốc gia này.
Tháng 10/2003, cô tổ chức liveshow trong chương trình Âm nhạc và những người bạn mang tên Sắc màu. Chương trình do Đài truyền hình Việt Nam thực hiện, được phát sóng trực tiếp trên VTV3 và có sự tham gia của Trần Hiếu, Trần Tiến, Thanh Lam, Phương Thanh, Ngọc Anh, nhóm 5 Dòng Kẻ.
Năm 2004, cô hợp tác cùng đàn chị Thanh Lam cho ra mắt album Thanh Lam – Hà Trần, được phối khí bởi DJ Trí Minh (em trai Thanh Lam) và Thanh Phương, một album có chút màu acoustic cùng electronic. Thanh Lam tham gia viết lời và nhạc cho một số ca khúc của album. Trần Thu Hà song ca cùng Thanh Lam trong Ngẫu nhiên (Trịnh Công Sơn), Ngày anh đến (Trí Minh và Thanh Lam), Hát cùng em (Niels Lan Doky) và Giấc mơ (Quốc Bảo); hát đơn Sao đổi ngôi (Kim Ngọc), Trái tim lang thang (Thuận Yến, Thanh Lam, Hà Minh Đức) và Chạy trốn (Lê Minh Sơn).
Cũng trong năm này, Trần Thu Hà cũng thể hiện 2 bài hát Cho tình yêu bay lên bồng bềnh và Để em mơ trong album Nghiêng nghiêng rừng chiều của nhạc sĩ Nguyễn Cường.
Tháng 10/2004, cô xuất hiện trong album Lời của dòng sông – Trịnh Công Sơn và tây ban cầm. Album có 4 bài độc tấu guitar cổ điển, 1 bài song tấu và 8 bài đơn ca trên nền nhạc đệm chủ yếu là guitar, trong đó Hà Trần hát 4 bài Tình xa, Tình nhớ, Mưa hồng, Xin trả nợ người.
Cô kết hôn vào năm 2004 với một Việt kiều ở Mỹ. Sau đó cô đã theo Mỹ sống với chồng.
2004 – 2005: Hà Trần 98-03
Kể từ khi chuyển sang sống ở Mỹ, cô bắt đầu đi hát trung tâm Thúy Nga và biểu diễn trong một số chương trình Paris by Night.
Năm 2005, cô cho ra mắt album Hà Trần 98-03. Album bao gồm những ca khúc quen thuộc đã được phối khí làm mới lại như: Mùa xuân gọi, Phố nghèo, Dòng sông mùa thu, Sắc màu, Chuyện tình thảo nguyên (Trần Tiến), Lời chưa nói (Xuân Phương – nhạc phim Phía trước là bầu trời), Mưa tháng giêng (Việt Hùng – Nguyễn Việt Chiến), Tình ca, Em về tóc xanh, Em về tinh khôi (Quốc Bảo), Hoa gạo (Ngọc Đại – Phan Huyền Thư)… Album cũng được phát hành ở Mỹ với tên gọi Sắc màu – Tình ca do Thúy Nga phát hành và thêm 1 bài là Tiến thoài lưỡng nan .
Tháng 7/2005, cô biểu diễn trong chương trình Miss Vietnamese USA. Tháng 11/2005, cô tham gia chương trình “Đêm Thần Thoại” tưởng niệm cố nhạc sĩ Trịnh Công Sơn do Phương Nam Film tổ chức. Cô hát 3 bài: Nắng thuỷ tinh (với Quang Dũng), Lời thiên thu gọi, Tự tình khúc (với 5 Dòng kẻ).
2006: Đối thoại 06
Tháng 9/2006, cô phát hành album riêng thứ 5 mang tên Đối thoại 06 (Communication 06). Album là sản phẩm hoàn chỉnh đầu tiên của công ty Hà Trần Productions (công ty riêng của chị thành lập năm 2005) do Hà Trần và nhóm cộng sự thực hiện: nhạc sĩ Trần Tiến, Nguyễn Xinh Xô, Thanh Phương, Ben Doan (chồng cô), một số cộng sự người Mỹ như 2 kĩ sư âm thanh John Vestman và Max Neutra. Album được thu tại phòng thu Sound Matrix, được Viết Tân Studio phát hành. Sau đó album cũng được phát hành ở Mỹ, và cũng xuất hiện trên một số trang web mua bán online như CDBaby.
Cái tên Đối thoại 06 được hiểu là một cuộc đối thoại giữa âm nhạc Đông và Tây, giữa âm nhạc dân gian và nhạc điện tử, giữa hai thế hệ nhạc sĩ trẻ – Nguyễn Xinh Xô – và già – Trần Tiến. Hoà âm mang đậm chất ambient/triphop/electronic, được hát trên nền những ca khúc của Trần Tiến (Ra ngõ mà yêu, Bình nguyên xa vắng, Mưa bay tháp cổ, Lữ khách sông Hồng và Quê nhà – ca khúc acoustic duy nhất) và Nguyễn Xinh Xô (Giấc mơ lạ, Nước sâu). Album còn có 3 bản hoà tấu: Tiếng gọi (Ben Doan & Hà Trần), Quê nhà (biểu diễn Thanh Phương), Without (Ben Doan & Ha Tran).
Sau khi phát hành, album trở thành một trong những tâm điểm của nhạc Việt trong năm. Album cũng thu hút sự quan tâm của dư luận và cũng nhận được nhiều ý kiến khen chê khác nhau. Hà Trần đã nhận được giải Album của năm trong chuỗi giải thưởng âm nhạc Cống Hiến (Báo Thể thao Văn Hoá).
Ngoài việc phát hành album Đối thoại 06, cô cũng xuất hiện trong album của nhạc sĩ trẻ Văn Tuấn Anh – Giao khúc biển cả và núi đồi.
2007: Tình ca qua thế kỷ
Năm 2007, cô xuất hiện trong một số chương trình của Paris by Night như các chương trình số 90, 89, 88, 85, 84, 83, 82. Cô song ca với Bằng Kiều trong album thứ tư của anh – Vá lại tình tôi – 2 ca khúc Bây giờ tháng mấy (Từ Công Phụng) và Cho quên thu đau thương (Main dans la main). Cô đã làm giám khảo trong cuộc thi PBN Talent Show. Hà còn xuất hiện trong album của ca sĩ trẻ Hòa Trần khi song ca ca khúc Lời ru cho con (Xuân Phương). Cô cùng Thanh Lam và Tùng Dương hát trong album của nhạc sĩ Trần Viết Tân – Biệt.
Tháng 7/2007, cô và hãng Thúy Nga phát hành album Tình ca qua thế kỷ. Album gồm có những tình khúc trữ tình, tiền chiến của Từ Công Phụng, Ngọc Bích, Đức Huy, Tùng Giang, Trịnh Công Sơn, Đoàn Chuẩn, Ngô Thụy Miên, Nguyễn Ánh 9, được phối khí bởi các nhạc sĩ Thanh Phương, Nguyễn Xinh Xô, Nguyễn Nhân, Shane Barber. Album có sử dụng một số bản thu đã được thể hiện trong chương trình Paris by Night trước đó như: Liên khúc Tình khúc tháng 6 và Đường xa ướt mưa – hát chung với Bằng Kiều (PBN82), Cô đơn – Nguyễn Ánh 9 (PBN83), Giọt lệ thiên thu – hát với Khánh Ly, guitar Thanh Phương (PBN84). Ca khúc Cô đơn được cô thể hiện rất thành công và được nhạc sĩ Nguyễn Ánh 9 đánh giá là một trong những người thể hiện đúng nhất. Album chỉ được phát hành tại thị trường hải ngoại.
2008: Trần Tiến
Năm 2008, Hà Trần Production phát hành album tác giả đầu tiên mang tên Trần Tiến. Ngoài Hà Trần, album còn có sự tham gia của Tùng Dương , Hòa T. Trần và David Trần. Ngoài tư cách là nhà sản xuất cho album, album này đã đánh dấu độ chín của giọng hát Hà Trần, đầy đặn và tinh tế, đồng thời vẽ chân dung tác giả Trần Tiến chân thực và khác biệt. Hà Trần đã vận dụng giọng hát của mình một cách khéo léo, giọng của cô được sử dụng như một nhạc cụ với lối hát tự nhiên cân bằng, ít phô diễn kỹ thuật. Album Trần Tiến được sắp xếp với ý tưởng xuyên suốt với các mảng mầu và đề tài khác nhau nhằm khắc họa rõ nét tính cách Trần Tiến, điều tưởng chừng khó thực hiện được với chỉ một album.
Tháng 9/2008, cô tiếp tục tham gia album riêng thứ 2 của nhạc sĩ Đỗ BảoThời gian để yêu. Hai ca khúc Bài ca tháng 6 và Câu trả lời tưởng chừng là 2 ca khúc khó nghe nhưng lại gây hào hứng cho người nghe ngay sau khi phát hành. Ca khúc Bài ca tháng 6 được cô thể hiện rất thành công và được nhạc sĩ Đỗ Bảo gọi là sự đồng cảm giữa người hát và người sáng tác. Cuối năm 2008, cô xuất hiện trong PBN95 với ca khúc Ra ngõ mà yêu.
Cả hai album đều được đề cử ở hạng mục Album của năm của Giải Cống Hiến, Thời gian để yêu đã giành chiến thắng sát nút Trần Tiến với cách biệt vẻn vẹn 6 phiếu bầu.
2009 – 2010: Vi Sinh
Năm 2009 là một năm khá yên ắng với Hà Trần nói riêng và âm nhạc Việt Nam nói chung. Hà vẫn tham gia các chương trình Thuý Nga Paris By Night có chọn lọc tại Mỹ và trở về Việt Nam thực hiện một vài show ca nhạc lớn như: Khúc giao mùa, Bóng ai qua thềm, Duyên Dáng Việt Nam 21… Tháng 12/2009 ca khúc Diệp Lục, do Bình Đoàn, Ý Nhi và Hà Trần sáng tác, tham dự Bài Hát Việt và giành giải Khán giả bình chọn. Đây là ca khúc viết về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên và nằm trong album Vi sinh của ban nhạc Whodat. Tháng 3 năm 2010, Hatranproduction phát hành album Vi sinh (Minimal Beast) tại Mỹ. Đây là album riêng của nhóm nhạc Whodat, trong đó Hà Trần có thể hiện 4 ca khúc bằng tiếng Anh và tiếng Việt.
Các giải thưởng
- Giải trẻ triển vọng cuộc thi Giọng hát hay Hà Nội1993.
- Giải nhất cuộc thi tiếng hát học sinh, sinh viên toàn quốc 1994.
- Huy chương Vàng cuộc thi đơn ca các trường nghệ thuật toàn quốc 1994.
- Giải ba cuộc thi tìm kiếm tài năng trẻ Tiếng hát Vàng Anh do công ty Horitro (Nhật Bản) tổ chức năm 1995.
- Giải thưởng Hội Nhạc sĩ Việt Nam cho ca sĩ thể hiện xuất sắc nhất tác phẩm âm nhạc của Hội năm 1996..
- Lọt vào top 10 ca sĩ được yêu thích trên Làn sóng xanh các năm 1998-2001.
- Album Nhật Thực thực hiện cùng Ngọc Đại, Đỗ Bảo và Vy Thùy Linh được bầu chọn là sự kiện văn hóa tiêu biểu của năm 2002.
- Giải Album của năm – Giải thưởng Cống Hiến 2006.
Album
Album riêng
- Em về tinh khôi (1999)
- Bài tình cho giai nhân (2000)
- Nhật thực (2002)
- Hà Trần 98-03 (trong nước) và Sắc màu – tình ca (hải ngoại) (2005)
- Đối thoại 06 (2006)
- Tình ca qua thế kỷ (2007) – Chỉ phát hành tại hải ngoại.
- Trần Tiến (2008)
Album chung
- Đánh thức tầm xuân – với Bằng Kiều (1998)
- Thanh Lam – Hà Trần (2004)
- Tự hoa – với Trần Tiến (2000)
- Lời ru mắt em – với Vũ Quang Trung và Trần Mạnh Tuấn (2002)
và nhiều CD, album khác.
